معبد 5 طبقه چُغازَنبیل 

زیگورات دوراونتاش که بیشتر با نام چُغازَنبیل شناخته می‌شود، نیایشگاهی باستانی است که حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد در تمدن ایلام ساخته شد. این زیگورات، بنای مرکزی محوطه باستانی به‌جای مانده از مجموعه‌ی ایلامی دوراونتاش است که نزدیک شوش در استان خوزستان قرار گرفته. چغازنبیل در سال ۱۹۷۹ میلادی به عنوان اولین اثر تاریخی از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت و معماری منحصر به فرد آن، در کنار زیگورات‌های کشف شده در میاندورود، برای باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به تاریخ و میراث فرهنگی جهانی شناخته شده است.

محوطه تاریخی چغازنبیل شهری باستانی است که در قرن سیزده پیش از میلاد توسط پادشاه عیلامی ها بنا شد. این شهر از قسمت های مختلفی چون زیگورات، حصارها، دروازه ها، معابد، خانه های مسکونی، کاخ ها و سازه ی دفع آب تشکیل شده است و سه حصار بیرونی، میانی و درونی دارد. بخش مقدس شهر، زیگورات (کلمه ای اکدی که در بین النهرین و ایلام برای معابد چند طبقه ای استفاده می شده است)، نیایشگاهی باستانی است که بر روی تپه ای خاکی و در ساحل رودخانه ی دِز واقع شده است.

زیگورات چغازنبیل، نخستین ساختمان مذهبی ایران، در پنج طبقه و ارتفاع 52 متر ساخته شده بود که اکنون تنها دو طبقه و نیم با ارتفاع 25 متر از آن باقی مانده است. طبقه ی پنجم مرتفع ترین طبقه محسوب می شد و تنها کاهن ها و خانواده ی شاهی اجازه ی ورود به آن طبقه را داشتند، این طبقه جایگاه قراردادن خدای شهر شوش نیز به شمار می رفت. این بنا با خشت و آجر ساخته  شد و هدیه ی مردم شهر به دو تن از خدایان بزرگ عیلامی  بود. بر روی دیوارهای معبد آجرهایی به خط میخی دیده می شود که همگی دارای متنی یکسان و بیانگر نام پادشاه و هدف او از ساخت این معبد است. سده های متمادی این بنا در زیر خاک، به شکل زَنبیلی واژگون، مدفون بود که در زمان پهلوی دوم به دست رومن گیرشمن فرانسوی خاکبرداری شد.

داخل همه طبقات زیگورات از خشت پر شده است؛ به جز طبقات اول و پنجم که توخالی و دارای فضایی اتاق مانند هستند. بافت داخلی دیوارها متشکل از خشت و نمای بیرونی آن با آجر احداث شده ‌است. بعضی از آجرهای استفاده شده در چغازنبیل لعاب‌کاری شده‌اند و بعضی نیز تزییناتی همانند گل‌میخ دارند که در نوع خود از جمله کهن‌ترین کاشی‌های دنیا محسوب می‌شوند. سرتاسر نمای زیگورات، از آجرهایی به خط میخی ایلامی تزیین شده که نمایانگر نام سازنده بنا و هدف از ساخت آن است.

در سمت شمال غرب و جنوب غرب زیگورات دو سکو به شکل دایره قابل مشاهده است که نظرات گوناگونی در ارتباط با کاربری آن‌ها وجود دارد؛ برخی از باستان‌شناسان بر این باورند که این سکوها در آن دوران محل پیشگویی و ستاره‌شناسی، ساعت خورشیدی و یا قربانگاه بوده است.

معماران ایلامی مکان شهر چغازنبیل را کاملا هوشمندانه و با توجه به عوارض طبیعی انتخاب کردند و حتی طرح و نقشه نیز داشتند. این شهر در فاصله نزدیکی از رودخانه دز قرار دارد و امکان بهره‌برداری از آب رودخانه را فراهم می‌کرد. همچنین قرار گرفتن روی برجستگی طبیعی، خطر سیلاب‌ها و طغیان‌های رودخانه را نیز دفع می‌کرد و پشته‌های طبیعی، مانند دیوار از دوراونتاش در برابر طغیان‌های رودخانه حفاظت می‌کرد. جالب است بدانید در شرایطی که هوا خوب و صاف بوده است از بالای زیگورات می‌تواستند شهر باستانی شوش را ببینند.

مهندسان و معماران ایلامی با جهت‌های چهارگانه جغرافیایی آشنا بودند به‌گونه‌ای که هر یک از اضلاع زیگورات به‌سمت جهت‌های اصلی شمال، جنوب، شرق و غرب ساخته شده‌اند.

یکی دیگر از شگفتی‌های چغازنبیل سازه آبی یا سیستم دفع آب است. ابتدا این سازه را تصفیه‌خانه می‌دانستند که آب جمع شده در خارج از حصار شهر را با توجه به قانون ظروف مرتبط تصفیه می‌کرده و از طریق کانال‌ها در حوضچه کوچک درون شهر جاری می‌ساخته و مردمان از این حوضچه، آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کردند. اما بر اساس پژوهش‌های جدید، این سازه برای دفع آب‌های سطحی درون محوطه شهر به کار می‌رفته است و آب‌های حاصل از بارندگی را از داخل شهر به بیرون هدایت می‌کرده است. در دیوار بیرونی شهر نیز دو سازه مشابه وجود دارد اما به‌شدت آسیب دیده‌اند.

اولین نمونه‌های شیشه‌گری ایران از هزاره دوم پیش از میلاد در چغازنبیل به دست آمده است. این یافته‌ها مفتول‌های شیشه‌ای هستند که به‌عنوان جزیی از درها و پنجره‌های معبد چغازنبیل به کار می‌رفتند. این اشیا که به‌صورت انبوه و با ابعاد یکسان تولید می‌شدند، نشان از دانش و توانایی ایلامی در به کارگیری مواد خام و تولید اشیای شیشه‌ای است.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد ، به پشتوانه همراهی شما مخاطبین محترم ، سامانه مدیریت و نرم افزار رایگان شارژ ساختمان وب اسکان تلاش خواهد کرد تا در ادامه نکات کاربردی پیرامون بهبود مسائل حوزه آپارتمان نشینی و مدیریت آپارتمان را منتشر نماید .